Cũng là một hiện tượng, một không gian, một con người, một hoàn cảnh, khi mà Bác rời bến cảng nhà Rồng đi tìm đường cứu nước- thì mỗi bộ môn nghệ thuật đều tạo dựng được những tầng bậc cảm xúc khác nhau. Nếu như trong bài thơ Người đi tìm hình của nước, nhà thơ Chế Lan Viên cho người đọc thấy được hình ảnh của người thanh niên đi tìm đường cứu nước trong một không gian buồn với một tâm trạng cô dơn, thì nhạc sĩ Trần Hoàn cũng làm được điều đó qua ca khúc Thăm bến nhà Rồng. Bằng cách gợi và qua âm hưởng của Hò Nam Bộ kết hợp với lời ca “Lúc cập thuyền ai đưa tiển Người đi. Hay chỉ một mình Bác khăn gói biệt ly…” đã đánh trúng tâm lý người nghe để tạo nên trạng thái cộng hưởng về chiều sâu của mặt tình cảm. Hình ảnh của người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành đã được hiển hiện trước một không gian buồn xa vắng, sâu lắng.
Sau bao nhiêu năm bôn ba chân trời gốc bể, khi trở về, Bác đã đổi đời cho dân, cho nước. Hình ảnh của Hồ Chủ tịch đã bắt đầu in đậm vào trong trí nhớ của những con dân đất Việt. Bác vĩ đại thanh tao nhưng rất gần gủi với nhân dân. Lưu Bách Thụ đã ghi lại cảm xúc chân thành, một mặt để bày tỏ tấm lòng biết ơn của nhân dân ta đối với Bác, một mặt làm nổi rõ những cống hiến của Bác với dân tộc: “Dân Nam ơi biết ơn cụ Hồ đời đời/ Bao nhiêu năm sống trong nguy nan điêu linh/ Dân Nam ơi biết ơn cụ Hồ đời đời/ Một lòng vì dân Người đấu tranh không ngừng”. Lời ca không hoa mỹ, âm nhạc mang tính hành khúc đơn giản, nhưng dễ làm lay thức lòng người bởi tính mộc mạc của nó. Và bắt đầu từ đây, những cống hiến của Hồ Chí Minh cho sự nghiệp cách mạng ở giai đoạn trước đã được khắc họa lại (cho dù không đầy đủ), và cũng từ đây, người dân nước Nam gọi Người là cha rồi nguyện tiếp bước đi theo Người, đó là một giá trị nhân văn.
Sau Cách mạng tháng 8/1945 và những năm kháng chiến cứu nước, nước ta đã có nhiều bài hát về Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại ấn tượng sâu sắc trong đời sống tình cảm của nhân dân cả nước và bè bạn năm châu. Một trong số những bài hát đó là "Tiếng hát giữa rừng Pác Bó" của Nguyễn Tài Tuệ, lần đầu tiên được giới thiệu trên sóng phát thanh Đài Tiếng nói Việt Nam nhân kỷ niệm lần thứ 70 Ngày sinh của Người (19/5/1890 - 19/5/1960), đến nay bài hát đã hơn 50 tuổi. Những cung bậc của bài hát "Tiếng hát giữa rừng Pác Bó" như tái hiện trong ông hình ảnh những phiên chợ ở Bắc Hà, Sa Pa, Lào Cai, Khâu Vai, Hà Giang cùng những gương mặt chàng trai cô gái dân tộc hân hoan những ngày xuống chợ, trong lòng ông như vang lên câu hát: "Trông vời lưng núi, Khuổi Nậm rì rào núi cao ngàn mây/Chiều nay sáo ai đang lượn về dưới chân đèo/Kể rằng: Người về đây, Người cao hơn núi./Người về quê ta tấm áo chàm tình thương quê nhà" .
Cũng là không gian thiên nhiên đó nhà thơ Trần Văn Loa khá thành công trong việc tạo dựng hình ảnh vị lãnh tụ của dân tộc qua bài thơ: Suối Lê nin. Do bài thơ giàu xúc cảm, giàu hình ảnh lại có chất nhạc, nên đã được nhạc sĩ Phạm Tuyên cũng như hai nhạc sĩ Hà Té - Hoàng Đạm cùng phổ nhạc thành hai bài hát có giai điệu khác nhau. Tuy âm hưởng then trong giai điệu của mỗi bài hát không giống nhau, nhưng lại có một điểm chung là tác giả âm nhạc đều tải được trọn vẹn ý của bài thơ, điều ấy đồng nghĩa với việc các nhạc sĩ đã tạo dựng khá thành công hình ảnh Hồ Chí Minh - một con người tự tại, luôn hòa nhập với thiên nhiên: “Dòng suốt mát rượi uốn quanh nương đồi . Là nơi xưa Bác ngồi câu cá. Suối sâu nước in hình vầng trán Bác mênh mông biển trời”, Và “Bác đặt tên cho dòng suối Lênin. Để thành máu nuôi tim. Bác uống nước suối Lênin, nước của núi rừng”.
Một con người giản dị, sống một cuộc đời giản dị nhưng ý chí và những việc làm của Bác thì vĩ đại vô cùng. Có lẽ từ trong tiềm thức sâu xa của mổi người nhạc sĩ, khi nghĩ về Người, không gì khác hơn là một tấm lòng thành kính. Chính vì thế mà những điều tưởng chừng đơn giản nhất trong cuộc đời ít ai để ý tới thì được các nhạc sĩ quan tâm khai thác. Như góp thêm một mảng màu quan trọng để chân dung Hồ Chí Minh thêm trọn vẹn trong dòng ca khúc cách mạng, nhạc sĩ Văn An dựa trên ý thơ của Nam Yên để viết bài Đôi dép Bác Hồ. Đây là bài hát khá hay, nó hay là bởi giai điệu đẹp, dễ hát, đậm chất trữ tình, dễ đi vào lòng người. Lời ca không đao to búa lớn mà được thể hiện thật dung dị, làm nổi rõ tính cách trong con người của Hồ Chí Minh. Không giày đen, kính trắng, cặp da như nhiều cán bộ mà chúng ta thường thấy, Người chỉ với đôi dép đơn sơ, nhưng đôi dép ấy đã đi từ chiến khu về đồng bằng, đi vào nhà máy, trận địa, phố phường, đồng quê... Đôi dép "đã cùng Bác vượt chông gai xây non nước nhà. Đường đi chiến đấu gần xa, dấu dép cha già dẫn lối con đi" - một cái kết có hậu và mang ý nghĩa mỹ học cao cả.
Cả cuộc đời Bác luôn "chăm lo cho hạnh phúc nhân dân, cả cuộc đời Bác hy sinh cho dân tộc Việt
Cũng khác họa chân dung của Người theo thể chính ca, nhưng trong cái trang nghiêm mà nhạc sĩ Văn cao tạo ra cái xu hướng thiên về chiều sâu nội tâm, bởi cách tiên hành giai điệu mang tính bình ổn. Điều đó làm nổ bật lên hai mảng màu khác nhau nhưng lại hòa quyện bền chặt: giữa một bên là con người giản dị, dịu dàng, khiêm nhường; một bên là ánh hào quang cách mạng rực rỡ mà Người đem tới. “Người về đem tới ngày vui/Mùa thu nắng toả Ba Đình/Với tiếng Người còn dịu dàng như tiếng đất trời… Cụ Hồ Chí Minh, ý muôn người trong một người/Tên quê hương hồn đất nước Bắc Nam./Cụ Hồ Chí Minh, ánh đuốc soi đường sáng, đế quốc tan tành hết” (Ca ngợi Hồ Chủ tịch Văn Cao).
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ vĩ đại của dân tộc ta, dòng sông Bến Hải như lưỡi dao cưa đứt hai miền Nam - Bắc. Nhân dân miền Nam từng ngày, từng giờ phải hứng chịu đạn bom của kẻ thù. Miền
Cũng bằng cách tiếp cận này, nhạc sĩ Trọng Loan viết ca khúc Lời ca dâng Bác. Không đi vào mô tả hình ảnh của Bác, mà tác giả đã khai thác chiều sâu nội tâm của Người với Miền
Đến nay hơn 45 năm Người đi xa, nhưng hình ảnh của Bác luôn in đậm trong tâm thức của người dân Việt
Nguyễn Văn Thanh
Ý kiến bạn đọc
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn