Mười biện pháp cải cách đáng chú ý nhất ở Cuba

1 - Điều chỉnh chính sách di trú: Đây là một trong những biện pháp được người dân Cuba và cộng đồng người Cuba sinh sống ở nước ngoài quan tâm nhất. Ngay sau khi có hiệu lực ngày 14/1/2013, các thủ tục chặt chẽ ngăn cản người dân Cuba đi lại ra nước ngoài đã được dỡ bỏ, trong đó bất kỳ công dân Cuba nào, trừ một số trường hợp ngoại lệ, cũng không phải xin giấy phép xuất cảnh như trước nữa, cùng với đó thời gian một công dân Cuba tạm trú ở nước ngoài vì lý do cá nhân được tăng từ 11 tháng lên 24 tháng, và thậm chí các đối tượng “đào tẩu và chạy trốn” khỏi Cuba trước đây cũng đã được phép về thăm quê hương.

2 - Giới hạn nhiệm kỳ lãnh đạo: Chủ tịch Raul Castro thông báo đề xuất giới hạn thời gian nắm giữ các chức vụ lãnh đạo Đảng và Nhà nước không quá hai nhiệm kỳ 5 năm liên tiếp tại Đại hội 6 của Đảng Cộng sản Cuba hồi tháng 4/2011. Tại Hội nghị Toàn quốc của Đảng vào tháng 1/2012, ông Raul Castro một lần nữa đề cập tới quyết định này và chỉ rõ một khi xác định và thông qua, chính sách này sẽ từng bước được áp dụng mà không phải đợi tới khi thay đổi Hiến pháp.

3 - Kinh tế tư doanh: Việc mở rộng lên 181 các ngành nghề cho phép kinh doanh tự do được bắt đầu từ 25/10/2010 và được đánh giá là một trong những điều chỉnh đáng chú ý nhất trong lộ trình cập nhật mô hình kinh tế xã hội chủ nghĩa, trong đó các cá nhân tham gia thành phần kinh tế tự doanh được phép thuê nhân công. Theo thống kê chính thức, đến tháng 12/2012 đã có khoảng 400.000 người Cuba được cấp phép tham gia các hoạt động kinh tế tự doanh.      

4 - Cắt giảm biên chế nhà nước: Biện pháp giảm biên chế dôi dư được thông báo năm 2010 như là một sự điều chỉnh nhằm giảm tải bao cấp của nhà nước và dự kiến đến năm 2015 các cơ quan nhà nước sẽ từng bước giảm được khoảng 500.000 biên chế dư thừa. Đầu tháng 1/2011, chính phủ Cuba cũng bắt đầu tiến hành tái cơ cấu lại một loạt các bộ ngành, trong đó có Bộ Công nghiệp Mía đường, Bộ Nông nghiệp, Bộ Xây dựng, Bộ Y tế và Bộ Du lịch, trong đó có khoảng 140.000 biên chế được cắt giảm và trong năm 2012 con số này là 110.000 biên chế. 

5 - Mua bán nhà ở và ô tô: Quyết định cho phép người dân Cuba được tư do mua bán ô tô và nhà ở bắt đầu có hiệu lực từ tháng 10 và 11/2011, chấp dứt việc cấm đoán và hạn chế trong việc chuyển giao sở hữu các tài sản này tại Cuba trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, các biện pháp này vẫn còn một số hạn chế, trong đó người dân Cuba không được phép sở hữu hai nhà ở hoặc mua xe mới từ các công ty kinh doanh.

6 - Luật Thuế: Văn bản luật này có hiệu lực từ ngày 1/1/2013 nhằm làm hoàn thiện chính sách thuế và bổ sung thêm bảy loại thuế mới liên quan tới hàng hóa nhập khẩu tại sân bay, bán hàng, dịch vụ, sử dụng nhân công, sở hữu nhà ở và thu nhập cá nhân. Luật này cũng bổ trợ cho lộ trình cập nhật mô hình xã hội chủ nghĩa và những nỗ lực hình thành lại văn hóa thuế quan đã gần như được bãi bỏ hoàn toàn khi cách mạng Cuba thành công năm 1959. Tuy nhiên, cơ quan chức năng Cuba cũng xác định một số loại thuế, như thuế thu nhập cá nhân, sẽ chỉ áp dụng khi mà điều kiện kinh tế đất nước thay đổi.

7 - Tín dụng ngân hàng: Chính sách tín dụng mới được đưa vào áp dụng từ 20/12/2011 cho phép các thành phần ngoài quốc doanh được phép vay tín dụng với mục tiêu thúc đẩy hoạt động của kinh tế tư nhân, sản xuất nông nghiệp và sửa chữa nhà ở. Trong năm đầu tiên áp dụng, Ngân hàng Trung ương Cuba đã cấp 130.000 khoản tín dụng cho tư nhân, trong đó 90% được sử dụng trong lĩnh vực xây dựng. 

8 - Giao đất hoang cho nông dân: Biện pháp này được Chủ tịch Raul Castro công bố tháng 7/2008 để khuyến khích phát triển nông nghiệp và giảm thiểu khoản ngân sách nhà nước phải dùng để nhập khẩu lương thực. Đến tháng 12/2012 diện tích đất tối đa giao cho nông dân sử dụng đã được điều chỉnh tăng, đồng thời với việc cho phép người dân xây nhà ở trên những mảnh đất này. Khoảng 1,5 triệu hécta đất hoang đã được giao cho 176.000 nông dân đến cuối năm 2012. 

9 - Hợp tác xã phi nông nghiệp: Loại hình hợp tác xã ngoài quốc doanh tại Cuba trước đây chỉ cho phép thành lập trong lĩnh vực nông nghiệp, nhưng từ 11/12/2012 chính phủ Cuba đã cho phép mở rộng ra khoảng 47 các hoạt động kinh tế tư nhân, trong đó có các lĩnh vực vận tải, ăn uống và một số loại hình dịch vụ kỹ thuật khác. 

10 - Người dân được vào khách sạn, sử dụng điện thoại di động và đồ gia dụng điện tử: Từ tháng 3/2008, Chủ tịch Raul Castro đã công bố những biện pháp cải cách đầu tiên, trong đó cho phép người dân Cuba được mua điện thoại di động, loại dịch vụ trước đây chỉ các công ty, quan chức lãnh đạo và người nước ngoài được phép sử dụng. Cùng với đó, việc ngăn cấm người dân Cuba được thuê khách sạn dành cho khách du lịch nước ngoài cũng được bãi bỏ và lần đầu tiên kể từ năm 2003, Cuba cho phép bán tự do máy tính để bàn và các sản phẩm điện gia dụng tiêu thụ nhiều điện năng.